Spenen en de spraak-taalontwikkeling van je kind

Als je een baby tekent, verschijnt er al gauw een speen in de mond. Waarom zijn wij dit beeld als typerend voor deze leeftijd gaan zien? Het is één van de eerste dingen die we onze baby’s geven, maar liefst ook een die we zo snel mogelijk rond de peuterleeftijd weer kwijt willen: de speen.

Waarom zijn baby’s, peuters en kleuters zo gehecht aan hun speen?

Het zal je niet verrassen dat dit te maken heeft met de zuigreflex waar baby’s mee worden geboren. Dit is hun belangrijkste overlevingsmiddel. Deze reflex zorgt ervoor dat baby’s zichzelf de eerste maanden voorzien van melk, maar ook dat ze zichzelf kalmeren. Door het zuigen aan een borst of speen dalen de hartslag en de bloeddruk van je baby.

Wat is het verschil tussen een speen en de borst?

Krijgt je baby borstvoeding, dan oefent hij of zij bij het zuigen aan de borst de spieren in zijn of haar mond. Je baby traint onder andere lippen, tong en wangen en het ritme waarmee hij of zij deze beweegt. Later komen deze vaardigheden goed van pas bij het leren spreken. De vorm, het mondgevoel en de duur waarmee je baby hiermee traint verschilt van de speen. Kies je voor een speen, dan maakt het eigenlijk niet zoveel uit welke speen het wordt, zolang je de juiste maat gebruikt voor de leeftijdsfase van je baby. 

Is een speen eigenlijk wel hygiënisch?

Heb jij dat ook weleens gedaan? Een speen in je mond stoppen als deze op de grond is gevallen en dan teruggeven aan je kindje? Niet doen! Het lijkt ‘schoon’, maar in je eigen mond zitten bacteriën die problemen in de mond van je kindje kunnen veroorzaken. Spoel de speen even af onder de kraan of, als je op stap gaat, neem een flesje water mee om de speen af te kunnen spoelen. Elke dag een speen uitkoken is niet nodig. Let er wel goed op dat de speen heel is en blijft. Vooral als je kindje tandjes krijgt wil hij of zij flink op de speen bijten die daardoor kapot kan gaan.

We horen veel over de nadelen van een speen. Hoe komt dit en wat is waar?

Bij peuters kan het gebruik van een speen de mondmotoriek verslappen. Ook kan je kind onverstaanbaar zijn als hij of zij met een speen in de mond spreekt. Zuigt je kind op een speen, dan ligt zijn of haar tong onder in zijn of haar mond en te ver naar voren. Dit kan leiden tot uitspraakproblemen, vooral van de ‘s’ en de ‘z’, maar ook van klanken als de ‘l’ en de ‘n’. Het gebruik van een speen kan na een bepaalde leeftijd een negatieve invloed op de stand van de tanden en de kaak en op de balans in de gezichts-, mond- en tongspieren hebben. Het kan leiden tot de genoemde articulatieproblemen, maar ook tot slissen of ademen door de mond. Als dit aan de orde is, kun je terecht bij de logopedist. Zij zal je ook helpen met tips en adviezen hoe je samen met je kind de speen het snelst afleert.

Een speen is een fijn hulpmiddel voor de eerste levensfase. Wanneer zet je hem wel of niet in?

Vanaf ongeveer 9 maanden verdwijnt de zuigreflex van baby’s en dient de speen alleen nog voor troost. De speen is dan een gewoonte geworden. Bij vermoeidheid, ziekte of een lange autorit kan het prettig zijn om je kind een speen te geven. Toch heeft langdurig gebruik van een speen nadelen. Wees je hiervan bewust. Door de speen af te leren voor het tweede levensjaar kan een afwijkende stand van de tanden en het gehemelte zich nog herstellen.

Met 10 maanden kun je beginnen met het afbouwen van de speen. Kies een manier waarvan je denkt dat die bij jou en je kindje past. Hetzelfde geldt voor drinken uit een fles. Af en toe kan echt geen kwaad, maar door te drinken uit een gewone beker traint je baby of dreumes de mondmotoriek en spraak- en taalontwikkeling. Bouw de speen eerst overdag af. Mocht je kindje behoefte hebben aan een speen, dan kun je die bijvoorbeeld alleen nog ’s avonds bij het in slaap vallen geven.

Is je kind al wat ouder en wil je ernaartoe werken de speen weg te doen? Bespreek dit met je kind. Geef aan dat hij of zij nu groot is. En grote mensen gebruiken geen speen. Dit kan al motivatie genoeg geven om te stoppen. Laat je kind zelf zijn of haar spenen zoeken en ook zelf weggooien. Geef je kind in plaats van de speen een ander ’iets’ om mee te slapen. Ga naar een winkel en zoek dit samen met je kind uit. Dan hebben jullie allebei een goed gevoel.

In onze volgende blog geven we je tips voor het afleren van een speen.